İnsan bebekleri bu tarz testler için adeta biçilmiş kaftandır! Dünya üzerindeki en zeki canlılar olmayabilirler. Aslına bakarsanız kargalar, 7 yaşındaki bir çocuk ile aynı seviyede zekaya sahiptir. Ayrıca, tartışmalı olsa da, tavukların başardıkları bazı testleri, bir insan yavrusu 4 yaşına gelene kadar başaramaz. İnsanınDoğaya Etkileri. Çeşitli kaynaklardan çıkan katı, sıvı ve gaz halindeki kirletici maddelerin hava, su ve toprakta yüksek oranda birikmesi çevre kirliliği oluşmasına neden olmaktadır. Hızla artan dünya nüfusunun ihtiyaçlarının karşılanması için teknolojinin gelişmesine bağlı olarak endüstrileşmenin de Biyoçeşitlilik bir ekosistem, biyom veya tüm Dünya'da bulunan yaşam formlarının çeşitliliğidir. İnsanların yaşamlarını sürdürebilmesi için yaşadıkları çevrede, temiz su ve havanın, verimli toprakların, besinlerin ve diğer gereksinimlerinin karşılandığı, kullanacağı çeşitli maddelerin bulunması gerekir. ÇEVREKİMYASI. ÇEVRE; insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim. içinde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamdır. Çevre Kimyası ; hava, su ve topraktaki kimyasal türlerin yok oluşlarını, etkilenmelerini, değişimlerini, Prof. Dr. Rıza Savaş ile “Kadın ve İslam” üzerine / 28 Eylül 2013 Araplar dünyaya kapalı bir millet değildi. Onların inanç ve düşünce yapılarını bir taraftan kendi yaşadıkları coğrafya ve hayat şartları şekillendirirken diğer taraftan çevredeki milletlerle yakın ticarî ve siyasî ilişkileri onlar üzerinde ciddi etkiler bırakıyordu. İslam, insanların JILMih. 1- Ekosistemlerin Bozulma Nedenleri Çevre Sorunları Çevre sorunları, insanların yaşadığı problemlerden biridir çevre sorunlarının yani ekosistemlerdeki bozulmaların bir kısmı doğal yolla, bir kısmı da insan etkisiyle oluşur. İnsanlara ve ekosistemlere zarar veren doğal kaynaklı bozulmalar, su, toprak ve hava hareketleriyle oluşur. Su taşkınları, depremler, erozyon, volkanik hareketler yanardağ patlamaları, fırtına, kasırga, uzun siren kuraklık ekosistemlerin bozulmasına yol açan doğal afetlerdir. İnsanlar, bulundukları ekosistemlerdeki çevrelerindeki canlı ve cansız varlıkları etkileyerek ekosistemlerin bozulmasına yol açarlar. İnsanlar, ekosistemlerdeki doğal varlıklarla iç içe yaşarken zamanla teknolojinin gelişmesi ve doğal kaynakların bilinçsiz kullanılması sonucu doğanın dengesi bozulmuş ve birçok çevre sorunu ortaya çıkmıştır. Hızlı nüfus artışı, bilinçsiz sanayileşme, düzensiz şehirleşme, doğal kaynakların bilinçsiz kullanılması, nükleer silahlar ve nükleer santral patlamaları, biriktirilmiş suların barajlardaki suların taşkınlara neden olması, orman tahribatı ve çığ gibi olaylar doğal denge üzerinde olumsuz etkiler yaparak çevre kirliliğine yani ekosistemlerin bozulmasına yol açan insan kaynaklı faktörlerdir. Hava kirliliği, su kirliliği ve toprak kirliliği ve nükleer kirlilik çevre kirliliği sonucu oluşan kirlenmelerdir. SORU 1- Ülkemizi ve Dünya’mızı tehdit eden önemli çevre sorunları nelerdir? 2- Ülkemizi ve Dünya’mızı tehdit eden önemli çevre sorunlarının sebepleri ve sonuçları nelerdir? 3- Ülkemizi ve dünyayı tehdit eden çevre sorunları dünyayı nasıl etkiler? 4- Ekosistemler zamanla neden değişip bozulmaktadır? 5- Ekosistemlerdeki bozulmalar beraberinde hangi sonuçları getirin? 6- Çok küçük bir ekosistemin zarar görmesi tüm dünyayı nasıl etkiler? 2- Çevre Kirliliğine Neden Olan İnsan Kaynaklı Faktörler a Orman Tahribatı Orman yangınları, ihmal, dikkatsizlik, kaçak yapılaşma ve arazi açmak için ağaçların bilinçsizce kesilmesi gibi sebepler yüzünden ormanlar tahrip olmaktadır. Bunun sonucunda ekosistemlerin doğal dengesi bozulmakta, ormanda yaşayan canlı türleri ve bu türlerin habitatları yok olmakta, toprak zenginliği kaybolmaktadır. Ülkemizde orman yangınlarının kayıtları 1937 yılında tutulmaya başlanmıştır. Bu kayıtlara göre yaklaşık 1,5 milyon hektar ormanlık alan yok olmuştur. SORU 1- Ülkemizdeki orman tahribi sadece ülkemizi mi etkiler? 2- Orman tahribi nasıl engellenebilir? 3- Ormanların kaybı hayatımızı nasıl etkiler? b Çığ Yüksek yerlerdeki karların şiddetli ses etkisiyle dağın yamaçlarına yuvarlanmasına çığ denir. Eğimli arazi üzerinde birikmiş büyük kar örtüsü, yer çekimi etkisiyle kaydığında çığ oluşur. Çığ genellikle bitki örtüsü olmayan, dağlık eğimli arazilerde görülür. Çığlar beraberinde toprak, taş ve ağaçları da sökerek götürür. Bu şekilde meydana gelen aşınma ve taşınma, toprağı verimsizleştirerek canlıların yaşamını tehlikeye sokar. Çığlar, tarım alanlarının veriminin düşmesine ve su kaynaklarının kirlenmesine neden olur. SORU 1- Çığdan korunma yolları nelerdir? c Nükleer Silahlar ve Nükleer Santral Patlamaları Nükleer silahlar, nükleer kazalar ve bu kazalar sonunda ortaya çıkan nükleer atıklar kirlenmeye sebep olur. 1986 yılında yaşanan Çernobil Nükleer Enerji Santrali Kazası’nın yarattığı olumsuz etkiler, bu kirliliğin en canlı örneğidir. Bu olaydan ülkemizin en çok Karadeniz Bölgesi’nin etkilendiği tespit edilmiştir. SORU 1- Nükleer kirlilik sadece belli bir bölgeyi mi etkiler? 2- Nükleer kirliliğin canlılar ve onların çevreleri üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir? d Biriktirilmiş Suların Taşkınlara Yol Açması Barajların yıkılması sonucu oluşan taşkınlar, bitki örtüsüne, ekili alanlara toprağın verimli tabakasının taşınmasına neden olur. e Aşırı Nüfus Artışı Bir bölgedeki ya da ekosistemdeki nüfus artışını ya da azalışını o ekosistemdeki göçler, doğum ve ölüm olayları belirler. Nüfus artışının az olduğu dönemde insan tarafından çevreye verilen zarar doğal yollarla kendiliğinden düzeltilebiliyordu. Nüfus artışı fazla olduğu için; • Doğal kaynaklar aşırı kullanıldı. • Barınma amacıyla yeşil alanlar yok edildi. • Büyük kentler çevre kirliliğine yol açtı. • Araçların egzoz gazları hava kirliliğine yol açtı. • Soğutucularda kullanılan karbon maddesi ozon tabakasını inceltti. • Tarımsal alanlarda yapılan ilaçlamalar yararlı böcekleri de yok etti. • Evsel atıklar, lağım suları ve sanayi atıkları çevreyi kirletti. • Tarımda üretimi arttırmak için aşırı kullanılan gübreler çökerek toprağın ve yeraltı sularının kirlenmesine yol açtı. f Plansız Sanayileşme Nüfusun hızla artması sonucu sanayi gelişmiş ve bunun sonucu çevre hava, toprak, su zarar görmüş, kirlenmiştir. • Tarla ekmek için orman arazilerinin kesilmesi. • Artan kereste ihtiyacı nedeniyle ormanların kesilmesi. • Fabrika bacalarına filtre takılmaması. • Fazla ürün elde etmek için tarımda aşırı gübreleme ve ilaçlama yapılması. • Fabrika atıklarının arıtılmadan suya ya da toprağa verilerek su ve toprağı kirletmesi. g Doğal Kaynakların Bilinçsiz Kullanılması Bir ekosistemdeki hava, toprak, su, hayvanlar, bitkiler, yeraltı zenginlikleri ve doğal güzellikler o ekosistemdeki doğal kaynakları oluştururlar. Doğal kaynakların bilinçsiz kullanılması çevre kirliliğine yol açar. • Kimyasal ve biyolojik silahların kullanılması. • Gereksiz tarım ilaçları ve böcek öldürücülerin kullanılması. • Soğutucuların ve spreylerin fazla kullanılması. • Ev ve sanayi atıklarının çevreye dağılması. • Nükleer silahların ve radyasyona yol açan maddelerin kullanılması. • Kalitesiz fosil yakıtların kömür, petrol, doğal gaz kullanılması. 3- Çevre Kirliliğinin Sonuçları Hava kirliliği, su kirliliği ve toprak kirliliği ve nükleer kirlilik çevre kirliliği sonucu oluşan kirlenmelerdir. a Hava Kirliliği Atmosferde bulunan zararlı gazların karbon oksitleri, kükürt oksitleri ve azot oksitleri miktarının artmasına hava kirliliği denir. Hava kirliliğinin canlı ve cansız varlıklar üzerinde olumsuz etkileri vardır. Havayı katı ve gaz halindeki maddeler kirletir. Sanayi tesislerinden filtre edilmeden bırakılan gazlar, araç egzozlarından çıkan gazlar, fosil yakıtların petrol, kömür ve doğal gaz yanmasından oluşan gazlar evlerin ısıtılmasında, taşıtlarda ve sanayi tesislerinde fosil yakıtların aşırı kullanılması sonucu hava kirliliği oluşur. Hava kirliliği sonucu asit yağmurları oluşur, sera etkisi artar ve ozon tabakası delinir. Sera etkisi ve ozon tabakasındaki incelme, iklim üzerinde tüm Dünya’da küresel boyutta değişikliklere yol açar. Kullanılan fosil yakıtların oluşturduğu katı ve gaz halindeki atıkların fosil yakıtların yanması ile havaya karışan karbon oksitleri, kükürt oksitleri ve azot oksitleri, suya ve su döngüsüne karışması sonucu bu atıkların yağış olarak yeryüzüne inmesine asit yağmuru denir. Güneş’ten gelen ışınların bir kısmı yeryüzü tarafından soğurulurken bir kısmı da uzaya geri yansır. Yeryüzünden yansıyan bu ışınların bir kısmı, atmosferde soğurularak havanın ısınmasına sebep olur. Güneş ışınlarının bir kısmının uzaya gönderilmesinin engellenmesine sera etkisi denir. Sera etkisine neden olan gazların başta karbondioksit olmak üzere miktarının artması, soğurulan güneş ışınlarının miktarının artmasına sebep olur. Bunun sonucunda atmosferin ve Dünya’nın sıcaklığı aşırı yükselir. Atmosferdeki sera etkisinin artmasına küresel ısınma denir. Küresel ısınma sonucunda buzullar erimeye ve okyanuslardaki su seviyeleri yükselmeye başlar ve küresel çölleşme gerçekleşir. Hava kirliliğine sebep olan flora klora karbon gibi itici ve soğutucu olarak kullanılan gazlar ozon tabakasının incelmesine sebep olur. Ozon tabakasının incelmesi sonucu Güneşin zararlı ultraviyole ışınları yeryüzüne ulaşır ve bu ışınlar biyolojik çeşitliliği olumsuz etkiler ve canlıların bağışıklık sistemini bozar. Flora klora karbon gibi itici ve soğutucu olarak kullanılan gazların kullanılmaması konusu Brezilya'da ulusların imzasına açılmış ve iki ülke bu antlaşmayı imzalamıştır. Bu ülkeler Türkiye ve 1- Havanın Canlılar İçin Önemi * 1- Canlılar havasız yaşayamaz. 2- Solunum için bazı canlılar insanlar ve oksijenli solunum yapan canlılar oksijene ihtiyaç duyarlar. Havadaki oksijen, suya ve toprağa geçer, buradaki canlılarda oksijen kullanır. 3- Yeşil bitkiler, fotosentez yaparken havadaki karbondioksiti kullanır ve oksijen üretir. 4- Havanın azotu bazı bitkiler tarafından, azot bağlayıcı bakteriler yardımıyla alınarak protein yapımında kullanılır. Canlıların temel yapısını proteinler oluşturduğu için önemlidir. 5- Havadaki su buharı canlılar için gereklidir. 2- Hava Kirliliğinin Etkileri * 1- Solunum sistemi hastalıklarına neden olur. Astım, bronşit, akciğer kanseri. 2- Yeşil alanlar yok olur, tarım ve hayvancılık olumsuz etkilenir. 3- Dolaşım sistemi hastalıklarına neden olur. Kalp yetmezliği, damar tıkanıklığı. 4- Kağıt, kumaş, sanat eserleri, tarihi kalıntılar, araçlar ve evlerin yıpranmasına neden olur. 5- Kirli havada biriken kurşun oranı saçların dökülmesine neden olur. 3- Hava Kirliliğinin Önlenmesi * 1- Sanayi tesisleri katı, sıvı ve gaz atıklarını arıtarak doğaya bırakmalıdır. Yönetim bu gereçler için sanayi kuruluşlarına uzun vadeli ve düşük faizli krediler vererek kontrolü çevre örgütlerine devir etmelidir. 2- Havayı kirletmeyen doğal gaz, rüzgar, güneş enerjisi ve nükleer enerji gibi enerji kaynakları desteklenmelidir. 3- Bacalardan ve egzozlardan çıkan gazlar, yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak zararsız hale getirilmelidir. 4- İnsanların yeşil bitkileri ve ormanları kullanmaları sağlanarak, yeşil alanlar çoğaltılmalıdır. Evlerin çevrelerinin beton duvarlarla çevrilmesi yasaklanarak, belediyeler aracılığı ile mülklerin yeşil bitkilerle sınırlandırılması sağlanmalıdır. SORU 1- Asit yağmurlarının çevremiz üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir? 2- Sera etkisi hayatımızı nasıl etkiler? 3- Asit yağmurları, sera etkisi ve ozon tabakasının delinmesi gibi Dünya’yı etkileyen bu çevre problemleri ülkemizi nasıl etkilemektedir? b Su Kirliliği Sanayi kuruluşlarının ve enerji üretim santrallerinin atıkları, nüfus artışı, şehirleşme, deniz taşımacılığı ve kazalar, asit yağmurları, foseptikler, çöplükler, tarımda kullanılan ilaçlar, doğal ve yapay gübreler su kirliliğine neden olur. Su kirliliği, tüm canlıların hayatını tehlikeye sokar. İçme ve kullanma suları daima temiz olmalıdır. Su kirliliğinden dolayı deniz, göl ve akarsularda her türlü üretim düşer, içme ve kullanma suyu bulmakta güçlük çekilir, suya bağlı ekosistemlerde doğal denge bozulur. Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrili olduğundan deniz kirliliği de önem taşımaktadır. Sakarya ve Gediz Nehirleri, Akşehir Gölü ve Tuz Gölü, İzmit ve İzmir Körfezleri ile Marmara Denizi ülkemizde su kirliliğinin görüldüğü yerlerdendir. SORU 1- Ülkemizdeki su kirliliği Dünya’yı nasıl etkilemektedir? 2- Su kirliliğine nasıl çözüm bulunabilir? c Toprak Kirliliği Yerleşim alanlarından çıkan atıklar ve çöpler, sanayi atıkları, egzoz gazları, kimyasal organik ve mineral gübreler, tarımla mücadele ilaçlarının kullanımı, yanlış arazi kullanımı, su ve rüzgar erozyonu, ile ulaşım ağı toprak kirliliğine neden olur. Bir yerde belirli kalınlıktaki toprağın oluşabilmesi için milyonlarca yıl geçmesi gerekmektedir Bunun için doğal kaynaklardan biri olan toprağın çok iyi korunması gerekir. Son yıllarda yirminci yüzyılın başından itibaren modern tarıma geçilmesi ve sanayileşmenin hızlanması ile birlikte, toprak kirliliği de bir çevre sorunu olarak ortaya çıkmıştır. Toprak kirliliği ürün kalitesinin düşmesine, topraktaki organik ve inorganik maddelerin azalmasına ve dolayısıyla ekosistem dengesinin bozulmasına yol açabilmektedir. SORU 1- Toprak kirliliği hangi çevre sorunlarını beraberinde getirir? 4- Çevre Kirliliğinin Sonuçları Çevre kirliliği sonucu; 1- Dünya’nın coğrafyası değişir. 2- Dünya’nın iklimi değişir. 3- Erozyonlar oluşur ve toprağın verimini düşürür. 4- Su kaynakları azalır ve kurur. 5- Enerji kıtlığı başlar. 6- Biyolojik çeşitlilik canlı çeşitliliği azalır. 7- Beslenme sorunu doğar. 5- Çevreyi Korumak İçin Alınacak Önlemler 1- Sanayileşmede çevreye zarar vermemek için gerekli tedbirlerin alınması gerekir. 2- Canlı türlerinin ve nesillerinin devamının sağlanması gerekir. 3- Bilinçli tarım yapılması gerekir. 4- Ormanların yok edilmemesi gerekir. 5- Su kaynaklarının kirletilmemesi gerekir. 6- Geri dönüşümlü ürünlerin kullanılması gerekir. 7- Tüketim maddelerinin geri dönüştürülebilecek şekilde kullanılması gerekir. 8- Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması gerekir. 9- Yenilenemez enerji kaynaklarının kullanılmaması gerekir. 10- Eğitime önem verilmesi ve tutumlu olunması gerekir. 11- Sürdürülebilir kalkınma yapılması gerekir. 2- Uluslararası düzeyde çevreyle ilgili faaliyet gösteren önemli kuruluşlardan bazıları; • Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP • Dünya Meteoroloji Teşkilatı WMO • Dünya Sağlık Teşkilatı WHO 3- Ülkemizde çevreyle ilgili faaliyet gösteren önemli kuruluşlardan bazıları; • Çevre Bakanlığı • Tübitak • Türkiye Ormancılık Derneği • Türkiye Bitki Koruma Derneği • Türkiye Erozyonla Mücadele • Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı TEMA • Türkiye Çevre Eğitim Vakfı 4- Zoolog Hayvanların anatomik ve fizyolojik özelliklerini inceleyen, onları özelliklerine göre sınıflandıran ve çeşitli etmenlerin hayvanlar üzerindeki etkilerini araştıran kişilere zoolog denir. Zoologlar araştırmacı veya uygulayıcı olarak görev yaparlar. Araştırmacı olarak çalışan zoolog; yeryüzündeki hayvanların yaşayışlarım, doğal ortamları içinde gözlem yolu ile inceler. Hayvanların anatomik ve fizyolojik özelliklerini laboratuarlarda inceler ve elde edilen verilere göre hayvanları sınıflandırır. Hayvanların evrimini, fosilleri inceleyerek araştırır. Uygulama alanında çalışan zoolog; çeşitli ilaçların hayvanlar üzerindeki etkisini deneysel olarak inceler, tarımda böcekler ve diğer zararlı hayvanlarla mücadele yöntemleri geliştirir, milli parklardaki hayvanlar için uygun ortamlar oluşturulmasına çalışır, ülke dışına çıkarılmaya ya da yurt dışından getirilmeye çalışılan hayvan türleri konusunda görüş bildirir, hastanelerde doku ve hücre incelemeleri yapar. Zoolog olmak isteyenlerin üst düzeyde genel yeteneğe sahip, doğayı seven, canlılarla uğraşmaktan hoşlanan, meraklı ve iyi bir gözlemci, fen bilimlerine özellikle biyolojiye ilgili ve bu alanda başarılı, sabırlı, araştırmacı ve bilimsel meraka sahip ve estetik anlayışı yüksek kimseler olmaları gerekir. Zoologlar çalışmalarını laboratuarda ve açık havada yürütürler. Çalışırken biyologlarla, ziraat mühendisleriyle, veteriner hekimlerle, kimyagerlerle ve kimya mühendisleri ile iletişim halindedirler. İnsanoğlu dünyaya geldiği ilk andan itibaren yaşam kalitesini geliştirmek için çaba harcamıştır. İlk çağlardan itibaren hayatta kalma mücadelesi veren insan paletliktik dönemden Yontma Taş Devri itibaren doğa ile etkileşimleri başlamıştır. Paletliktik dönemde insanın doğaya pek fazla etkisi olmamıştır. İnsanlık, gerek beslenme gerekse barınma ihtiyaçlarını karşılamak için doğayı bozmadan doğadan yararlanmıştır. Doğada bulunan besinlerin kullanılması öncelikli olarak çiğ tüketilen besinler ateşin bulunması ile pişirilerek tüketilmiştir. ve doğal barınma ortamlarının mağaralar kullanılmasından dolayı, doğal çevre üzerinde çok fazla etki doğal çevre üzerine baskısı tarımın keşfi ile başlamıştır. Tarım uygulamalarında toprağın ve suyun hatalı kullanılması sonucu, tahribatlar oluşmaya başlamıştır. Bütün çevre sorunları geçtiğimiz 100 yıl içerisinde yaşanmıştır. Sanayi inkilabının etkisi ile sanayi üretimi fabrika atıkları ve dumanları, fosil yakıt kullanımındaki artış sera gazı emisyonunu artırarak ozon tabakasına zarar vermiş, bazı bölgelerde asit yağmurlarının görülmesine neden olmuştur. Özellikle fosil yakıtların petrol, benzin, mazot vb. aşırı kullanımı, sera gazlı emisyonuna neden olmuştur. Sera gazı emisyonu küresel ısınmadır. Küresel ısınma insanlar tarafından atmosfere salınan gazların etkisiyle dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasıdır. Daha ayrıntılı açıklamak gerekirse dünyanın yüzeyi güneş ışınları tarafından ısıtılıyor, dünya bu ışınları tekrar atmosfere yansıtıyor ama bazı ışınlar, su buharı, karbondioksit ve metan gazının dünyanın üzerinde oluşturduğu doğal bitki örtüsü tarafından tutuluyor. Bu da yeryüzünün gereğinden fazla ısınmasına sebep oluyor. Fosil yakıtların yakılması, hızlı nüfus artışı ve toplumdaki tüketim eğilimini artması karbondioksit, metan ve diazot monoksit gazların atmosferdeki yığılması artış göstermektedir. Hızlı kentleşme ve endüstrileşme sonucunda oluşan alan açığı, genellikle tarım potansiyeli olan otlak, mera veya orman alanlarının tahrip edilerek şehirsel alanlara dönüştürülmesine neden olmaktadır. Kağıt ihtiyacı için ağaçların kesilmesi, ulaşım amacıyla yol tünel köprülerin yapılması, enerji kaynakların kullanılması esnasında yaşanan kazalar, doğal çevrenin kirlenmesinde ve doğa dengesinin bozulmasına neden olmaktadır. 1970’lerden sonra fark edilen çevre sorunları için çevre projeleri geliştirilmeye başlanmıştır. Bu projelerle ilgili ilk çalışma 1972 yılında Stocholm Konferansında atılmıştır. Bu konferansta 5 Haziran Dünya Çevre Günü olarak kabul edilmiştir. Çevre sorunları konusunda çalışma yapan önemli kurum ve kuruluş, üniversite ve gönüllü organizasyonlar önemli çevre sorunlarından biri de su kirliliğidir. Özellikle yoğun yerleşim ve endüstri kuruluşlarının yakınında bulunan akarsu, göl ve diğer su kaynakları kirletilmektedir. Sanayi ve evrensel atıkların doğrudan sulara atılması suları kirletmektedir. Özellikle Marmara Bölgesinde bulunan Susurluk ve Ergene nehirleri, Manyas ve Sapanca gölleri yoğun endüstri atıkları nedeniyle kirlenmektedir. Nehir ve göllerdeki kirlenme içme ve sulama suyu olarak kullanılan bu tatlı su kaynaklarının yok olmasına ileride su sorunları çıkmasına yol bazı balıkların ve canlıların yaşama alanları yok sularda ki bu kirlenme, ileride salgın hastalıklara neden olacak ve canlı yaşamını tehdit edecektir. Sanayi atıklarından dolayı yaşanan kirliliğin engellenmesi için sanayi bölgeleri akarsu, göl ve su kaynaklarının yanlarına yapılmamalıdır. Sanayi sistemlerinde arıtma sistemleri kullanılarak havaya karbondioksit ve türevleri olan zararlı gazların salınması azaltılmalıdır. Rüzgar, Güneş ve jeotermal enerji gibi çevreci yenilebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Kent ısıtmasında kömür yerine daha temiz olan doğal gaz kullanımı Atlı SoruB B. B X 6. Aşağıdakilerden hangisi, doğal çevrenin insan faaliyetleri üzerindeki etkisine örnek olarak gösterilebilir? A MarmaB B. B X 6. Aşağıdakilerden hangisi, doğal çevrenin insan faaliyetleri üzerindeki etkisine örnek olarak gösterilebilir? A Marmara Denizi'nin tabanından geçen Marma- ray Projesi'nin hayata geçirilmesi B İsviçre'deki engebeli ve yüksek dağlık alanların tünel ve viyadüklerle geçilmesi C Havanın sıcak olduğu dönemlerde insanların serinlemek için denize gitmesi D Baltık Denizi ile Kuzey Denizi'ni birleştirmek için Kiel Kanalı'nın yapılması E Ordu-Giresun arasında denizin doldurularak havalimanının yapılması 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 90-91. Sayfa Cevapları MEB Yayınları 2022-2023 Eğitim-Öğretim yılı konusunda 5. Sınıf öğrencilerimizin ihtiyaç duyabilecekleri 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Sayaf 90 ve 91’deki Ders Kitabı Cevaplarını paylaştık. Eksik yada hatalı kısımları bizlere Yorumlar bölümünden yazarak bildirebilirsiniz. 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 90-91. Sayfa Cevapları MEB Yayınları konusunda Kendimi Değerlendiriyorum konusunu MEB Yayınları Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 90-91. Sayfa Cevapları KENDİMİ DEĞERLENDİRİYORUM5. Sınıf Sosyal Bilgiler MEB Yayınları Sayfa 90 Ders Kitabı Cevapları5. Sınıf Sosyal Bilgiler MEB Yayınları Sayfa 91 Ders Kitabı Cevapları5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 90-91. Sayfa Cevapları MEB Yayınları 2022-20235. Sınıf Sosyal Bilgiler MEB Yayınları Sayfa 90 Ders Kitabı CevaplarıA. Aşağıdaki cümlelerin başına cümlede verilen ifadeler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız. Yanlış olan cümlelerin doğrularını altlarına yazınız. Y 1. Maki, karasal iklimin bitki örtüsüdür. Cevap Akdeniz ikliminin bitki örtüsüdür. D 2. Çayın yetişmesi için uygun iklim koşulları sadece Doğu Karadeniz kıyılarında vardır. Y 3. Fiziki haritada akarsu ve göller yeşil renkle gösterilir. Cevap Mavi renkle gösterilir. Y 4. Doğal afetlerin oluşumunda o yerin coğrafi özelliklerinin etkisi yoktur. Cevap Etkisi vardır. D 5. Karadeniz ikliminin etkili olduğu yerlerde her mevsim yağış Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere ilgili kelimeleri yazınız. 1. …Dağ… çevresine göre daha yüksek olan ve tabandan zirveye kadar yamaçları eğimli olan yeryüzü şeklidir. 2. …Ova… .akarsular tarafından derin yarılmamış, çevresine göre alçakta olan geniş düzlüklerdir. 3. Karalardaki çukurlukta birikmiş durgun sulara …göl… denir. 4. Akarsular tarafından derin yarılmış, çevresine göre yüksekte olan geniş düzlüklere …lato… denir. 5. Yağmur veya kar sularıyla beslenen, belli bir yatak boyunca sürekli veya zaman zaman akan sulara …akarsu…. denir. 6. …Vadi… akarsuların yatağını yani aktığı yeri aşındırarak oluşturduğu yeryüzü şeklidir. 7. Hava olaylarının bir yerde uzun yıllar boyunca gösterdiği ortalama duruma …iklim… denir 5. Sınıf Sosyal Bilgiler MEB Yayınları Sayfa 91 Ders Kitabı CevaplarıC. Aşağıdaki soruların doğru cevaplarını Aşağıdaki bilgilerden hangisine fiziki haritalardan ulaşamayız? Cevap C2. Bir şehrin göç almasında ve nüfusunun artmasında aşağıdakilerden hangisi etkili değildir? Cevap B3. Haritada numaralanmış alanlarla buralarda görülen afetler, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir? Cevap B4. Aşağıdaki özelliklerden hangisinde iklimin etkisinden söz edilemez? Cevap D5. Verilenlerden hangileri insanların ihtiyaçlarını karşılamak için doğal ortamda yaptıkları değişikliğe örnek gösterilebilir? Cevap C6. Bitki örtüsünün az, eğimin fazla olduğu yamaçlarda aşırı kar yağışı aşağıdaki doğal afetlerden hangisine neden olabilir? Cevap A7. Türkiye’deki yer şekilleri düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisinin fiziki haritada kahverengi ile gösterilebileceği söylenebilir? Cevap BD. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize Ülkemizde kaç tip iklim etkilidir ve özellikleri nelerdir? Cevap Karadeniz iklimi Her mevsim yağışlıdır. Akdeniz İklimi Yazları sıcak ve kuraktır. Kışları ılık ve yağışlıdır. Karasal iklim Yazları sıcak ve kuraktır. Kışları soğuk ve Yaşadığınız yerde iklimin neleri etkilediğini birer örnek vererek açıklayınız. Cevap Akdeniz iklimi. Yazları kuraktır. kışın ılık ve yağışlıdır. 3. Fiziki haritalarda renkler neyi ifade eder? Cevap Deniz seviyesinden yüksekliği ve alçaklığı4. Çevre sorunlarının oluşumunda insanın etkisine örnekler veriniz. Cevap Çöp atmak, fabrika dumanları, cam ve plastik atıkları..5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 90-91. Sayfa Cevapları MEB Yayınları 2022-2023Ders ve Çalışma kitabı cevapları aramalarınızda internet sitemizi daha üst sıralarda listelemek için aramalarınızın sonuna "forum sınıf" yazabilirsiniz. Örnek Kullanım 6. sınıf matematik öğün yayınları sayfa 40 forum sınıf Anonim cevap yazdı 25 Aralık 2021, 21145. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Sayfa Cevapları Çok sağ ol sayenizde ödevimi yapabildim Bu site sayesinde ödevimi bitirdim çok tşk?? sude cevap yazdı 29 Aralık 2021, 2210çok teşekkür ederim sizinn sayenizde ödevimi yaptım forumsınıf hep ödevimi senden bakıyorum Anonim cevap yazdı 31 Aralık 2021, 0841GÜZELDİ MÜKEMMEL HEP BURDAN YAPIYORUM ÖDEVİMİ Anonim cevap yazdı 04 Ocak 2022, 2228Çok kullanışlı ödevlerimi yarım saat değil 7 dakikada bitirdim gerçekten mutluyum matematik ve fen’de de bu başarıları bekliyorum… Anonim cevap yazdı 06 Ocak 2022, 2237Teşekkürler bana yardımcı oldunuz Anonim cevap yazdı 08 Ocak 2022, 1038Çok çok saol bunun saysın ödevimi yaptım teşekkürler ❤? Ben Nurcan cevap yazdı 09 Şubat 2022, 2027Çok teşekkür ediyorum Allah razı olsun Medine cevap yazdı 10 Şubat 2022, 1648Ödevimi beş dakikada bitirdim sağ ol Elif cevap yazdı 12 Şubat 2022, 1233Teşekkürler çok yardımcı oldu Anonim cevap yazdı 27 Şubat 2022, 2342Çok teşekür ederim bu siteyi çok seviyorum Çevre sorunlarının sebepleri nelerdir, dünyadaki çevre sorunları nelerdir, Türkiye’deki çevre sorunlarının nedenleri nelerdir, ekosistemi bozan etkenler nelerdir, ekosistem neden bozuluyor, ekosistem dengesini bozan faktörler sorunları, insanların yaşadığı problemlerden biridir çevre sorunlarının yani ekosistemlerdeki bozulmaların bir kısmı doğal yolla, bir kısmı da insan etkisiyle oluşur. İnsanlara ve ekosistemlere zarar veren doğal kaynaklı bozulmalar, su, toprak ve hava hareketleriyle oluşur. Su taşkınları, depremler, erozyon, volkanik hareketler yanardağ patlamaları, fırtına, kasırga, uzun siren kuraklık ekosistemlerin bozulmasına yol açan doğal afetlerdir. Sponsorlu Bağlantılar İnsanlar, bulundukları ekosistemlerdeki çevrelerindeki canlı ve cansız varlıkları etkileyerek ekosistemlerin bozulmasına yol açarlar. İnsanlar, ekosistemlerdeki doğal varlıklarla iç içe yaşarken zamanla teknolojinin gelişmesi ve doğal kaynakların bilinçsiz kullanılması sonucu doğanın dengesi bozulmuş ve birçok çevre sorunu ortaya çıkmıştır. Hızlı nüfus artışı, bilinçsiz sanayileşme, düzensiz şehirleşme, doğal kaynakların bilinçsiz kullanılması, nükleer silahlar ve nükleer santral patlamaları, biriktirilmiş suların barajlardaki suların taşkınlara neden olması, orman tahribatı ve çığ gibi olaylar doğal denge üzerinde olumsuz etkiler yaparak çevre kirliliğine yani ekosistemlerin bozulmasına yol açan insan kaynaklı faktörlerdir. Hava kirliliği, su kirliliği ve toprak kirliliği ve nükleer kirlilik çevre kirliliği sonucu oluşan Sorunlarının ve Ekosistemin Bozulma NedenleriÇevre Kirliliğine Neden Olan İnsan Kaynaklı Faktörler1 – Orman Tahribatı Orman yangınları, ihmal, dikkatsizlik, kaçak yapılaşma ve arazi açmak için ağaçların bilinçsizce kesilmesi gibi sebepler yüzünden ormanlar tahrip olmaktadır. Bunun sonucunda ekosistemlerin doğal dengesi bozulmakta, ormanda yaşayan canlı türleri ve bu türlerin habitatları yok olmakta, toprak zenginliği kaybolmaktadır. Ülkemizde orman yangınlarının kayıtları 1937 yılında tutulmaya başlanmıştır. Bu kayıtlara göre yaklaşık 1,5 milyon hektar ormanlık alan yok olmuştur.2- ÇığYüksek yerlerdeki karların şiddetli ses etkisiyle dağın yamaçlarına yuvarlanmasına çığ denir. Eğimli arazi üzerinde birikmiş büyük kar örtüsü, yer çekimi etkisiyle kaydığında çığ oluşur. Çığ genellikle bitki örtüsü olmayan, dağlık eğimli arazilerde görülür. Çığlar beraberinde toprak, taş ve ağaçları da sökerek götürür. Bu şekilde meydana gelen aşınma ve taşınma, toprağı verimsizleştirerek canlıların yaşamını tehlikeye sokar. Çığlar, tarım alanlarının veriminin düşmesine ve su kaynaklarının kirlenmesine neden – Nükleer Silahlar ve Nükleer Santral PatlamalarıNükleer silahlar, nükleer kazalar ve bu kazalar sonunda ortaya çıkan nükleer atıklar kirlenmeye sebep olur. 1986 yılında yaşanan Çernobil Nükleer Enerji Santrali Kazası’nın yarattığı olumsuz etkiler, bu kirliliğin en canlı örneğidir. Bu olaydan ülkemizin en çok Karadeniz Bölgesi’nin etkilendiği tespit edilmiştir.4 – Biriktirilmiş Suların Taşkınlara Yol AçmasıBarajların yıkılması sonucu oluşan taşkınlar, bitki örtüsüne, ekili alanlara toprağın verimli tabakasının taşınmasına neden – Aşırı Nüfus ArtışıBir bölgedeki ya da ekosistemdeki nüfus artışını ya da azalışını o ekosistemdeki göçler, doğum ve ölüm olayları belirler. Nüfus artışının az olduğu dönemde insan tarafından çevreye verilen zarar doğal yollarla kendiliğinden düzeltilebiliyordu. Nüfus artışı fazla olduğu için; • Doğal kaynaklar aşırı kullanıldı. • Barınma amacıyla yeşil alanlar yok edildi. • Büyük kentler çevre kirliliğine yol açtı. • Araçların egzoz gazları hava kirliliğine yol açtı. • Soğutucularda kullanılan karbon maddesi ozon tabakasını inceltti. • Tarımsal alanlarda yapılan ilaçlamalar yararlı böcekleri de yok etti. • Evsel atıklar, lağım suları ve sanayi atıkları çevreyi kirletti. • Tarımda üretimi arttırmak için aşırı kullanılan gübreler çökerek toprağın ve yeraltı sularının kirlenmesine yol açtı. Sponsorlu Bağlantılar 6 – Plansız SanayileşmeNüfusun hızla artması sonucu sanayi gelişmiş ve bunun sonucu çevre hava, toprak, su zarar görmüş, kirlenmiştir. • Tarla ekmek için orman arazilerinin kesilmesi. • Artan kereste ihtiyacı nedeniyle ormanların kesilmesi. • Fabrika bacalarına filtre takılmaması. • Fazla ürün elde etmek için tarımda aşırı gübreleme ve ilaçlama yapılması. • Fabrika atıklarının arıtılmadan suya ya da toprağa verilerek su ve toprağı – Doğal Kaynakların Bilinçsiz KullanılmasıBir ekosistemdeki hava, toprak, su, hayvanlar, bitkiler, yeraltı zenginlikleri ve doğal güzellikler o ekosistemdeki doğal kaynakları oluştururlar. Doğal kaynakların bilinçsiz kullanılması çevre kirliliğine yol açar. • Kimyasal ve biyolojik silahların kullanılması. • Gereksiz tarım ilaçları ve böcek öldürücülerin kullanılması. • Soğutucuların ve spreylerin fazla kullanılması. • Ev ve sanayi atıklarının çevreye dağılması. • Nükleer silahların ve radyasyona yol açan maddelerin kullanılması. • Kalitesiz fosil yakıtların kömür, petrol, doğal gaz kullanılması.

çevre sorunlarının oluşumunda insan etkisine örnekler veriniz